Hóa trị ung thư và những điều cần biết về tác dụng phụ

Hóa trị là một trong những phương pháp chính điều trị ung thư. Tuy nhiên tác dụng phụ của hóa trị ung thư gây ra khiến người bệnh đau đớn và suy kiệt. Cùng tìm hiểu về tác dụng phụ của hóa trị ung thư qua bài viết dưới đây.

1. Ung thư là gì?

Ung thư là bệnh nguy hiểm và tỷ lệ tử vong do bệnh tật luôn đứng hàng đầu trên thế giới. Hiện nay, bệnh ung thư nói chung đã có nhiều phương pháp mang lại hiệu quả cao, làm giảm tỷ lệ tử vong xuống mức thấp. Đặc biệt với người bệnh được phát hiện và điều trị trong giai đoạn đầu. Đối với người bệnh ung thư  tùy vào thể trạng, bộ phận, giai đoạn của bệnh mà có các phương pháp điều trị khác nhau để phù hợp nhất giúp người bệnh tiêu diệt tế bào ung thư và hồi phục hoàn toàn. Các phương pháp điều trị ung thư hiện nay trên thế giới gồm:

• Sử dụng thuốc điều trị nội khoa ung thư
• Xạ trị để điều trị ung thư
• Sử dụng hóa chất điều trị ung thư
• Điều trị miễn dịch để điều trị ung thư
• Phẫu thuật ngoại khoa điều trị ung thư

Mỗi phương pháp điều trị luôn có ưu điểm và nhược điểm riêng (tác dụng phụ). Trong đó, hóa trị liệu – việc sử dụng hóa chất để điều trị ung thư cũng vậy. Hóa trị liệu là một trong các phương pháp được áp dụng khá phổ biến trong điều trị ung thư. Bên cạnh việc giúp người bệnh chống lại bệnh tật giành lại sự sống, tác dụng phụ của hóa trị liệu cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến các cơ quan người bệnh.

Hóa trị liệu ung thư là cách điều trị sử dụng những thuốc rất mạnh để tiêu diệt và phá vỡ những tế bào, mô đang phát triển nhanh bất thường như các tế bào ung thư. Vì khi thuốc đi vào khắp cơ thể nên bên cạnh việc tiêu diệt tế bào ung thư chúng cũng có thể gây tổn thương các tế bào bình thường và đó cũng chính là tác dụng phụ trong hóa trị liệu ung thư

2. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư ảnh hưởng trong cơ thể như thế nào?

Trong quá trình điều trị thì mỗi người bệnh có thể gặp phải tác dụng phụ khác nhau, phụ thuộc vào các yếu tố như sức khỏe, thể trạng, độ tuổi, loại thuốc, hay phác đồ điều trị. Các tác dụng phụ của hóa trị liệu ung thư gây ảnh hưởng trên các cơ quan, bộ phận của cơ thể bao gồm:

2.1. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến hệ miễn dịch của cơ thể

Ảnh hưởng hệ miễn dịch sẽ có những biểu hiện như cơ thể dễ bị viêm phổi, nhiễm khuẩn, nhiễm virus, nấm, viêm đường tiết niệu, nấm miệng, lở loét miệng,… Hóa trị liệu làm suy giảm chức năng của hệ thống miễn dịch bởi các tế bào miễn dịch bị tổn thương, tiêu diệt và tủy xương giảm khả năng sản xuất các tế bào miễn dịch mới. 

2.2. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến hệ tuần hoàn

• Hóa chất điều trị có thể làm ảnh hưởng tới tế bào bình thường, có loại thuốc sử dụng trong hóa trị có thể gây suy yếu cơ tim mà dẫn đến bệnh về cơ tim, hoặc ảnh hưởng đến trương lực cơ tim. Một số loại thuốc, hóa chất khác lại có thể làm tăng nguy cơ co thắt cơ tim, đau tim.
• Giảm số lượng hồng cầu: Người bệnh cảm thấy mệt mỏi nhiều, khó thở, da nhợt nhạt… Nếu thiếu máu nặng, có cảm giác hoa mắt, chóng mặt, chân tay lạnh.
• Giảm tiểu cầu: tiểu cầu tham gia vào quá trình đông máu, khi thiếu dễ gây xuất huyết dưới da, nội tạng. Các biểu hiện hay gặp như chảy máu cam, nốt  xuất huyết dưới da (có thể mảng lớn) ở những vị trí va chạm, nôn ra máu, đi ngoài phân đen có thể có máu tươi, kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường, ra nhiều máu hơn…
• Số lượng bạch cầu giảm: Bạch cầu là tế bào miễn dịch, nên thiếu hồng cầu người bệnh dễ nhiễm các bệnh khác.

2.3. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến hệ tiêu hóa (ống tiêu hóa, gan, mật)

• Khoang miệng người bệnh có thể bị lở loét vùng môi, trên lưỡi, răng nướu hay cổ họng. Người bệnh bị lở loét như vậy nên dễ bị chảy máu và nhiễm trùng.
• Ruột: Tế bào niêm mạc ruột cũng là một trong những loại tế bào dễ bị nhạy cảm với hóa chất. Chúng bị đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng do dễ bị tiêu diệt và suy giảm nặng nề. Vậy nên các chức năng của ống tiêu hóa bị suy giảm. Hệ miễn dịch đường ruột cũng là nơi tập trung hơn 80% kháng thể của cơ thể bị  ảnh hưởng gây nên hậu quả rối loạn chức năng tiêu hóa như đau bụng, đại tiện phân lỏng, táo bón,…
• Các triệu chứng cơ bản của tiêu hóa: mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, ăn không ngon có thể có cơn nôn mửa.
• Gan – nhà máy tiêu độc của cơ thể sẽ bị tổn thương đầu tiên. Việc sử dụng hóa chất sẽ gây tổn thương các tế bào gan dẫn đến suy giảm các chức năng gan, men gan tăng cao trong máu và tăng nguy cơ nhiễm độc cho cơ thể người bệnh.

2.4. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến hệ thần kinh

Trí nhớ của người bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc hóa trị. Người bệnh có thể bị mất tập trung, khó khăn trong suy nghĩ việc này có thể được cải thiện sau khi kết thúc đợt điều trị hoặc kéo dài trong vài năm.

Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, run rẩy, đau nhức toàn thân, giảm khả năng phản xạ. Một số loại thuốc hóa trị có thể gây nên “bệnh thần kinh ngoại biên” có các triệu chứng tê hoặc ngứa ran, đau, yếu ở bàn tay, bàn chân

2.5. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến hệ tiết niệu

Hóa trị liệu ung thư gây ảnh hưởng lớn lên hệ tiết niệu trong cơ thể người bệnh. Điển hình như các triệu chứng của viêm cầu thận cấp, hội chứng kích thích bang quang như: giảm số lần đi tiểu, đau rát khi đi tiểu, phù nề.

2.6. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến da, lông, móng, tóc

Một số người bệnh có thể tăng sự nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, hay bị kích ứng da như phát ban, khô da, ngứa.

Có thể trong một vài tuần đầu tiên hóa trị liệu sẽ gây rụng tóc cho người bệnh do hóa chất gây ảnh hưởng đến nang lông. Ngoài ra, có thể gây rụng lông mày, lông mi nhưng tình trạng này chỉ là tạm thời và chúng có thể mọc lại thường bắt đầu một vài tuần sau khi kết thúc điều trị

Móng tay, chân có thể chuyển sang màu vàng hoặc màu nâu và có thể giòn vỡ dễ dàng. Nếu nặng, người bệnh có thể bị bong tróc móng khỏi nền móng tay, chân.

2.7. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đến tâm lý và cảm xúc

Người bệnh có cảm giác căng thẳng, sợ hãi, lo lắng khi suy nghĩ phải sống chung với bệnh ung thư và can thiệp bằng hóa trị liệu. Đó cũng là tình trạng chung của người bệnh ung thư.

3. Những tác dụng phụ của hóa trị ung thư kéo dài trong bao lâu?

Tác dụng phụ của hóa trị ung thư của mỗi người bệnh là khác nhau, phụ thuộc vào tình trạng bệnh, thể trạng, lứa tuổi …và loại thuốc sử dụng trong điều trị. Có những người ít chịu tác dụng phụ, nhưng có những người phải chịu đựng một cách dai dẳng sau khi các đợt điều trị đã kết thúc.

Hầu hết các tác dụng, phản ứng phụ sẽ dần biến mất khi kết thúc điều trị. Thời gian hồi phục của người bệnh phụ thuộc vào nền tảng sức khỏe của chính họ cũng như các phương pháp bổ trợ cho sức khỏe như bổ sung dinh dưỡng, luyện tập thể dục, thể thao hợp lý. Song, có những ảnh hưởng, tác dụng phụ lại kéo dài vài năm hay thậm chí là cả đời như tác dụng lên cơ quan tim mạch, sinh sản,….