Tác dụng phụ của hóa trị ung thư máu

Hóa trị luôn là phương pháp điều trị ung thư máu được chỉ định đầu tiên. Thuốc hóa trị giết chết các tế bào, cho dù chúng là tế bào ung thư hay tế bào khỏe mạnh. Những tác dụng phụ của hóa trị ung thư máu thường xảy ra ở tóc, máu và đường tiêu hóa. Hãy tìm hiểu thêm thông tin cùng GenK STF.

1. Hóa trị ung thư máu là gì?

Phương pháp hóa trị ung thư máu có tác dụng điều trị dựa trên cơ chế các hóa chất, thuốc được đưa vào cơ thể sẽ tiêu diệt các tế bào máu bất thường nhờ vậy đưa công thức máu về tình trạng gần bình thường hay thậm chí gần như bình thường.

Hiện nay, hóa trị ung thư máu là phương pháp điều trị được sử dụng phổ biến đối với bệnh nhân ung thư máu và được xem là phương pháp đầu tay được sử dụng cho bệnh lý này. Điều này là bởi ung thư máu khác với các loại ung thư khác, các tế bào rất dễ di căn đến các vị trí khác nhau trong cơ thể, do vậy hóa trị là lựa chọn tốt để có thể tiêu diệt tế bào ung thư ở nhiều vị trí khác nhau.

Các loại thuốc, hóa chất dùng trong hóa trị ung thư máu có thể được đưa vào cơ thể thông qua hai con đường chính là đường uống và đường tiêm, truyền. Tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, thể bệnh mà bệnh nhân mắc phải các loại thuốc sử dụng và liều lượng có thể có các thay đổi không cố định.

2. Chuẩn bị gì trước khi hóa trị ung thư máu

Để hóa trị ung thư máu đạt hiệu quả cao và diễn ra an toàn, sự chuẩn bị bệnh nhân đúng đắn và đầy đủ trước khi hóa trị là rất cần thiết. Vì thế trước hóa trị ung thư máu, bệnh nhân và người nhà nên lưu ý một số chuẩn bị sau đây.

2.1. Giữ tinh thần lạc quan

Hóa trị ung thư máu có thể sẽ phải thực hiện nhiều lần mới có thể đem lại hiệu quả điều trị mong muốn, vì thế cần xác định đây sẽ là quá trình lâu dài. Bên cạnh đó, hóa trị có thể gây nên nhiều tác dụng phụ khác nhau lên các hệ cơ quan trên cơ thể gây cả đau đớn, suy giảm thể chất và thẩm mỹ của bệnh nhân.

Vì vậy, trước khi bệnh nhân thực hiện hóa trị ung thư máu cần được chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, nếu không bệnh nhân rất dễ sẽ gặp phải các tình trạng xấu về tâm lý như trầm cảm hay suy sụp do không thể kiên trì thực hiện điều trị.

Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về các thắc mắc của bản thân về hóa trị ung thư máu với bác sĩ điều trị của mình như phương pháp sử dụng là gì, tác dụng phụ ra sao, các thuốc sử dụng như thế nào, thời gian điều trị dự kiến kéo dài bao lâu,… để có sự chuẩn bị tốt nhất.

2.2. Chuẩn bị thể chất

Bên cạnh chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, người bệnh cũng cần được chuẩn bị tốt về thể chất trước khi thực hiện hóa trị ung thư máu. Thể chất tốt sẽ giúp bệnh nhân đáp ứng tốt hơn với điều trị, hạn chế tối đa các tác dụng phụ có thể xảy ra, là tiền đề để thực hiện các đợt điều trị kế tiếp,…

Do đó, bệnh nhân cần được tăng cường các chất dinh dưỡng trong khẩu phần ăn hằng ngày, cân bằng các thành phần trong khẩu phần ăn, chế độ luyện tập hợp lý,… để nâng cao thể chất bản thân.

2.3. Báo với bác sĩ nếu có các bất thường xảy ra

Trước khi bệnh nhân thực hiện hóa trị ung thư máu, nếu có các bất thường như sốt, ho, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt,… Bệnh nhân cần thông báo với bác sĩ ngay lập tức để có hướng xử lý ngay lập tức

Do những dấu hiệu bất thường này có thể là báo hiệu về một sự suy giảm thể chất, hay một bệnh lý xảy ra khiến bệnh nhân không thể tiếp nhận hóa trị.

2.4. Tránh xa các nguy cơ nhiễm khuẩn

ối với bệnh nhân ung thư máu, bộ máy bảo vệ của cơ thể (các tế bào miễn dịch) lại chính là những thành phần bị bệnh, thành phần bất thường. Vì vậy, cơ thể sẽ suy giảm rất nhiều đối với khả năng chống chọi các nguồn lây nhiễm có hại cho cơ thể.

Vì thế, bệnh nhân ung thư máu nói chung và bệnh nhân trước hóa trị ung thư máu nói riêng nên tránh xa các vùng có nguy cơ lây nhiễm cao, vùng có dịch bệnh như khu vực đông người, vùng dịch sởi, quai bị,…. để tránh bị lây nhiễm.

Có thể thấy, chuẩn bị trước hóa trị ung thư máu đóng vai trò rất quan trọng đối với sự thuận lợi và hiệu quả của quá trình hóa trị. Do vậy, trước khi thực hiện hóa trị ung thư máu, bệnh nhân cần tham vấn ý kiến của bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn về các chuẩn bị cần thiết.

3. Những tác dụng phụ của hóa trị ung thư máu

3.1. Tăng nguy cơ nhiễm trùng

Hóa trị làm giảm số lượng tế bào bạch cầu trong máu. Tế bào bạch cầu lại có chức năng chống nhiễm trùng. Điều này làm bệnh nhân tăng nguy cơ nhiễm trùng sau hóa trị. Dấu hiệu của nhiễm trùng bao gồm đau đầu, đau cơ, ho, đau họng, đau khi đi tiểu, thường xuyên cảm thấy lạnh và run.

Bạn cần giữ gìn vệ sinh thân thể và môi trường sống để tránh mắc các bệnh nhiễm trùng. Đôi khi bạn có thể được chỉ định uống hoặc tiêm thuốc kháng sinh để phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng.

3.2. Cảm thấy ốm yếu

Cảm giác mệt mỏi, ốm yếu thường bắt đầu một vài giờ sau khi điều trị và kéo dài trong vài ngày. Bạn có thể liên hệ với bác sĩ nếu triệu chứng nặng. Hãy ngủ nghỉ đủ, ăn uống lành mạnh để cảm thấy tốt hơn. Một số kỹ thuật thư giãn như tắm bồn, massage, châm cứu,… có thể giúp bạn giảm thiểu cảm giác khó chịu của tác dụng phụ sau hóa trị ung thư máu.

3.3.  Rụng tóc là tác dụng phụ của hóa trị ung thư

Rụng tóc là tác dụng phụ sau hóa trị ung thư máu thường bắt đầu dần dần trong vòng 2 đến 3 tuần sau khi điều trị bắt đầu. Việc này có thể khiến bạn tự ti, nhưng hãy yên tâm, tóc của bạn sẽ mọc trở lại sau khi điều trị hóa trị liệu kết thúc. Điều này có thể mất vài tháng, tóc của bạn cũng có thể có màu khác mà mềm hơn, nên cần được chăm sóc kỹ.

3.4. Loét miệng

Miệng của bạn có thể bị đau khoảng 5 đến 10 ngày sau khi bạn bắt đầu điều trị. Tuy nhiên tác dụng phụ sau hóa trị ung thư máu này sẽ mất dần trong 3 đến 4 tuần sau khi điều trị ung thư máu kết thúc.

3.5.  Mất khả năng sinh sản

Hóa trị có thể làm ảnh hưởng đến tinh trùng ở nam giới, và gây mãn kinh sớm ở nữ giới. Có thể mất vài tháng hoặc đôi khi nhiều năm để khả năng sinh sản trở lại bình thường. Nhưng khả năng sinh sản đôi khi cũng bị mất đi vĩnh viễn.

Hãy nói với bác sĩ về những tác dụng phụ sau hóa trị ung thư máu nếu bạn muốn có con trong tương lai. Bạn có thể lưu trữ trứng hoặc tinh trùng trước khi bắt đầu hóa trị.

3.6. Hội chứng ly giải khối u

Khi thuốc hóa trị tiêu diệt các tế bào ung thư máu, cơ thể sẽ phá vỡ các tế bào đã bị tiêu diệt. Hóa chất trong các tế bào này lại được giải phóng vào máu của bạn. Vì vậy, sự cân bằng của các hóa chất lưu thông trong máu đột nhiên bị thay đổi. Đây được gọi là hội chứng ly giải khối u.

Trong máu có chứa các chất như kali, natri, phốt phát và urê cần được giữ trong giới hạn rất chặt chẽ để đảm bảo cơ thể khỏe mạnh. Khi gặp hội chứng ly giải khối u, các chất trong máu bị mất cân bằng, khiến tim và thận hoạt động không đúng cách.

Hy vọng rằng bài viết trên giúp bạn hiểu rõ hơn về các tác dụng phụ của hóa trị ung thư máu. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn uống nhiều nước, thêm chất lỏng trước khi điều trị. Trong một số trường hợp, nguy cơ cao, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc rasburicase hoặc allopurinol để giúp ngăn ngừa hội chứng ly giải khối u.