[Đừng bỏ qua] Viêm họng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng chống

Viêm họng không phải một bệnh xa lạ với mọi độ tuổi hay giới tính. Tuy nhiên, không phải ai cũng có cách nhìn đầy đủ về căn bệnh này. Do đó, trong bài viết này GenK STF sẽ gửi tới bạn đọc những điều cần biết về bệnh viêm họng.

1. Viêm họng là gì? Đối tượng mắc bệnh

Viêm họng là tình trạng niêm mạc vùng hầu họng bị viêm nhiễm. Khi bị bệnh sẽ xuất hiện các vết sưng đỏ ở trên niêm mạc họng thậm chí là mủ khi bị nặng cùng với cảm giác khó chịu, đau rát, vướng víu khi ăn.

Viêm họng phổ biến ở mọi lứa tuổi nhưng người có sức đề kháng yếu, phụ nữ đang mang thai, trẻ nhỏ dễ bị mắc hơn cả. Còn với người trưởng thành, thường chỉ xuất hiện một số triệu chứng nhẹ khi mắc viêm họng như đau rát. Và bệnh có thể tự khỏi hoàn toàn sau khoảng 1 tuần.

Hai giai đoạn chính của viêm họng là cấp tính và mãn tính. Giai đoạn cấp tính với các triệu chứng ồ ạt và đáp ứng tốt với các biện pháp điều trị hoặc có thể tự khỏi. Tuy nhiên nếu giai đoạn cấp tính kéo dài, không được điều trị dứt điểm sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính khó chữa và có thể ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.

2. Nguyên nhân viêm họng?

Các nguyên nhân có thể khiến người bệnh bị viêm họng là:

2.1.Do nhiễm virus, vi khuẩn

Đây là nguyên nhân chính gây ra đến 80% số ca bệnh. Trong đó, virus chiếm tới 90% với các loại virus thường gặp như cúm, sởi, thủy đậu, ho gà, Herpes simplex, Adeno virus…

Viêm họng do nhiễm vi khuẩn ít xảy ra hơn so với virus. Tuy nhiên vi khuẩn có thể gây ra các tình trạng viêm họng nghiêm trọng, diễn biến phức tạp và dễ xảy ra biến chứng hơn so với virus. Theo các nghiên cứu cho thấy, loại vi khuẩn gây viêm họng chủ yếu là liên cầu khuẩn. Bên cạnh đó còn có tụ cầu, bạch hầu, lậu cầu…

2.2. Các nguyên nhân khác

• Dị ứng: Histamin được giải phóng trong phản ứng dị ứng có thể gây ra hiện tượng viêm và sưng đau ở cổ họng. Các tác nhân gây dị ứng như lông thú cưng, thời tiết, phấn hoa, bụi…
• Không khí khô hanh: Khi độ ẩm không khí thấp khiến cho niêm mạc vùng hầu họng bị kích ứng, đau rát khó chịu.
• Thói quen hút thuốc lá: Nicotin và các chất độc khác sẽ kích ứng, tổn thương gây viêm vùng hầu họng cũng như các cơ quan của vùng hô hấp khác.
• Thường xuyên nói to, nói liên tục trong thời gian dài: Các hoạt động này có thể làm dây thanh quản và vùng hầu họng bị kích thích, tổn thương dẫn đến viêm.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Tình trạng acid và pepsin trong dịch dạ dày trào ngược lên gây phá hủy niêm mạc cổ họng và thực quản kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng viêm họng.

2.3. Các yếu tố tăng nguy cơ bị viêm họng

Một số tác nhân sau có thể gián tiếp gây ra viêm họng:

• Thời tiết thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh.
• Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công.
• Thường xuyên tiếp xúc với các chất kích thích như hít phải khói thuốc lá, uống rượu bia, cafe…
• Môi trường sống và làm việc bị ô nhiễm. Thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất.
• Mắc một số bệnh lý đường hô hấp khác như viêm xoang, viêm tai giữa, viêm mũi dị ứng… tạo điều kiện cho các yếu tố gây bệnh tấn công và phát triển.
• Hệ miễn dịch suy yếu ở tuổi già, trong giai đoạn mang thai hoặc do mắc các bệnh làm suy giảm sức đề kháng.
• Chấn thương ở họng.

3. Triệu chứng viêm họng ở từng giai đoạn

3.1. Dấu hiệu của viêm họng cấp tính

• Toàn thân: Người nhức mỏi, chán ăn, sốt cao trên 38,5. Một số trường hợp bị nổi hạch ở cổ, má, góc hàm gây đau.
• Cơ năng: Đau đầu. Miệng khô, nóng rát. Đau họng, đau nặng hơn khi nuốt thức ăn, nước bọt hoặc khi nói chuyện, cảm giác đau có thể kéo lên tai. Khản giọng, mất giọng gây khó khăn trong giao tiếp. Ho nhiều, ho khan hoặc ho có đờm.
• Quan sát họng: Thấy niêm mạc họng và amidan sưng tấy, đỏ. Có thể thấy có hiện tượng lưỡi trắng kèm theo hôi miệng.

3.2. Triệu chứng của viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính được chia thành 4 thể có các triệu chứng đặc trưng bên cạnh các dấu hiệu của giai đoạn cấp như là:

• Thể xung huyết đơn thuần: Niêm mạc họng bị sưng nóng, đỏ đau và xuất hiện nhiều mao mạch nhỏ, nhìn rõ.
• Thể xuất tiết: Nhiều dịch nhầy trong, dính vào niêm mạc họng cùng với các dấu hiệu như viêm họng xung huyết.
• Viêm họng mãn tính quá phát: hay còn được gọi là viêm họng hạt. Đặc trưng bởi các hạt lympho sưng lên tạo thành các hạt to nhỏ khác nhau, có màu hồng hoặc đỏ. Đôi khi tập trung thành dải và tạo thành trụ giả ở sau amidan.
• Thể teo: Niêm mạc họng trở nên mỏng, bề mặt nhẵn, có màu trắng bệch và cùng với dịch nhầy được tiết ra ít hơn khô đi tạo thành vảy.

3.3. Bị viêm họng khi nào thì nên đi khám?

Viêm họng nên được điều trị dứt điểm khi còn trong giai đoạn cấp tính để có hiệu quả cao và tránh chuyển thành mãn tính cũng như gây ra các ảnh hưởng đến cuộc sống. Do đó, khi có các biểu hiện như sau thì bạn nên đi khám:

• Sốt cao, kéo dài liên tục vài ngày.
• Khó ăn, khó thở.
• Đau cổ kèm với nổi hạch trên các vị trí như góc hàm, cổ, má.
• Ho dai dẳng, ho ra máu hoặc khạc ra đờm có máu.
• Bệnh kéo dài hơn 7 ngày với các triệu chứng không thuyên giảm.
• Viêm họng tái phát nhiều lần.

4. Viêm họng nguy hiểm không?

4.1. Biến chứng

Đây là một bệnh lý đường hô hấp phổ biến, thường giảm bớt, khỏi hẳn sau khi nghỉ ngơi, điều trị hợp lý và hầu như không để lại biến chứng. Tuy nhiên, nếu không điều trị bệnh kịp thời khi ở giai đoạn cấp tính thì bệnh có thể tiến triển thành mãn tính và xảy ra một số biến chứng như:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp khác như: Viêm amidan, viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm amidan, viêm phổi, viêm phế quản…
• Một số biến chứng nguy hiểm như: Sốt thấp khớp, suy tim, nhiễm trùng máu…
• Mặc dù hiếm gặp nhưng cũng có thể xảy ra trường hợp bị viêm họng làm ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não, nhất là với trẻ em.

4.2. Viêm họng có lây không?

Viêm họng có khả năng gây lây nhiễm nhưng không phải tất cả các trường hợp bị bệnh đều có thể lây. Chỉ viêm họng do virus và vi khuẩn, trong đó phần lớn là virus thì có khả năng này. Còn với các trường hợp do các nguyên nhân khác như thời tiết, trào ngược dạ dày thực quản thì thường không lây từ người qua người.

Có 2 cách lây nhiễm viêm họng đó là:

• Trực tiếp thông qua đường hô hấp khi nói chuyện, tiếp xúc với đờm, nước bọt của người bệnh.
• Gián tiếp khi ăn uống cùng hay dùng chung đồ dùng cá nhân, đồ sinh hoạt như cốc, chén, khăn tắm…

5. Các biện pháp điều trị bệnh viêm họng

5.1. Điều trị theo tây y

Theo phương pháp này luôn ưu tiên điều trị nguyên nhân kết hợp với triệu chứng bằng thuốc. Các loại thuốc có thể được bác sĩ kê đơn cho người bệnh là:

• Kháng sinh: Thường dùng cho các trường hợp viêm họng do nhiễm khuẩn hoặc khi xảy ra bội nhiễm. Các bác sĩ có thể sử dụng một hoặc nhiều loại kết hợp theo phác đồ điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
• Thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm không steroid.
• Thuốc long đờm, giảm ho.
• Thuốc dị ứng, trung hòa acid dạ dày…

Với những người bị nặng như viêm họng hạt, ảnh hưởng đến các hoạt động sống thì có thể chỉ định phương pháp đốt hạt hoặc cắt amidan.

Lưu ý: Điều trị bằng thuốc hay là thực hiện các thủ thuật đối với người bệnh bị viêm họng đều phải do chỉ định của bác sĩ. Người bệnh không được tự ý dùng thuốc hay tiến hành các tiểu phẫu ở những cơ sở kém chất lượng để tránh gây ra những biến chứng không mong muốn.

5.2. Cách chữa viêm họng tại nhà bằng các mẹo dân gian

Các mẹo dân gian chữa viêm họng rất đa dạng và đã được sử dụng từ lâu. Có thể kể ra một số cách như:

• Dùng mật ong: Tính kháng viêm, kháng khuẩn của mật ong đã được biết đến từ lâu đời. Bên cạnh đó khi sử dụng, mật ong còn giúp làm ẩm cổ họng, giảm bớt được cảm giác khó chịu và vị ngọt giúp cải thiện vị giác. Bạn có thể dùng mật ong pha với nước ấm, trà thảo mộc để uống, ngâm với gừng, chanh. Tuy nhiên cách này không nên dùng với trẻ dưới một tuổi do hệ tiêu hóa của bé còn yếu.
• Gừng tươi: Tính ấm, giảm viêm, diệt khuẩn được ứng dụng vào chữa các vấn đề do viêm họng gây ra. Có nhiều cách sử dụng như ngậm trực tiếp vài lát gừng mỏng đã cạo vỏ hay pha trà gừng với mật ong.
• Lá hẹ: Hẹ rửa sạch, cắt khúc ngắn rồi mang đi hấp cách thủy cùng đường phèn hoặc mật ong trong 15-20 phút. Dùng để uống khi hỗn hợp ấm.
• Tỏi: Trong tỏi có thành phần allicin được coi như một chất kháng sinh tự nhiên. Dùng tỏi tươi thái mỏng để ngậm hoặc hấp cách thủy với mật ong rồi dùng mỗi ngày 3 lần trước khi ăn khoảng 15 phút.
• Trà xanh: Trong trà xanh chứa các chất có khả năng chống oxy hóa cao và sát khuẩn từ đó hỗ trợ điều trị viêm họng. Dùng lá trà xanh để nấu nước uống hàng ngày, uống khi đang ấm và không nên thêm đá vào.
• Tía tô: Dùng để thêm vào các món ăn như cháo, canh hoặc hấp cách thủy cùng các loại khác như hoa đu đủ đực, hoa khế, đường phèn hoặc mật ong.
• Chanh: Pha nước chanh muối hoặc mật ong chanh để uống sẽ giúp giảm các triệu chứng khô rát, sưng đau ở cổ họng một cách hiệu quả.

5.3. Các lưu ý về chế độ ăn và sinh hoạt

Ngoài việc sử dụng thuốc và các mẹo thì chế độ sống của người bệnh cũng phải được quan tâm, điều chỉnh phù hợp thì mới đạt được hiệu quả điều trị cao nhất.

Về chế độ ăn:

• Ưu tiên ăn các món ăn mềm, lỏng, ấm như cháo gà, súp củ quả, canh…
• Tránh các món thô cứng, cay nóng hay lạnh, nhiều dầu mỡ.
• Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, chất xơ, protein như súp lơ, cá hồi, thịt gà, cam, quýt, táo. Các loại rau trơn mát như mồng tơi, rau ngót, bắp cải…
• Uống đủ nước (2,5-3 lít/ngày).
• Kiêng uống rượu bia, cafe.

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh:

• Dành thời gian nghỉ ngơi nhiều, tránh lao lực.
• Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái.
• Thực hiện vệ sinh răng miệng sạch sẽ bằng cách đánh răng tối thiểu 2 lần/ngày, súc miệng bằng nước muối thường xuyên. Tắm bằng nước ấm, mặc quần áo thoải mái, tránh để cơ thể bị lạnh khi thời tiết thay đổi sang mùa đông.
• Giữ cho nhà ở thông thoáng, sạch sẽ. Khi thời tiết khô hanh có thể sử dụng thêm các công cụ để tạo độ ẩm vừa đủ cho không khí.
• Vận động nhẹ nhàng, phù hợp với tình trạng sức khỏe.
• Uống thuốc theo đơn của bác sĩ, không được bỏ dở khi thấy hết triệu chứng.

6. Biện pháp phòng ngừa viêm họng

Viêm họng hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng các biện pháp sau:

• Thường xuyên rửa tay trước khi ăn, sau khi đi ra ngoài, đi vệ sinh, đến nơi công cộng hay cầm nắm vào các đồ vật có nguy cơ lây bệnh như tay nắm cửa, thang máy, bồn cầu…
• Hạn chế tiếp xúc và đeo khẩu trang khi nói chuyện với người bị bệnh. Không dùng chung đồ đạc, đồ dùng cá nhân với người khác.
• Tập thể dục nâng cao sức khỏe kết hợp chế độ ăn cân bằng, đầy đủ các chất dinh dưỡng.
• Giữ vệ sinh thân thể nói chung và vùng răng miệng, hầu họng nói riêng.
• Tránh những nơi bị ô nhiễm, có khói thuốc lá, nhiều rác thải, bụi bặm.
• Từ bỏ các thói quen có hại như uống rượu bia, hút thuốc lá, thuốc lào, ngủ muộn, bỏ bữa.
• Giữ tinh thần tích cực, thoải mái, tránh áp lực tâm lý, stress kéo dài.
• Điều trị triệt để các bệnh lý có thể dẫn tới viêm họng và khám sức khỏe định kỳ.

7. Các câu hỏi liên quan đến bệnh viêm họng thường gặp

7.1.Viêm họng có lây từ mẹ sang thai nhi không?

Viêm họng không phải là bệnh có thể lây từ người mẹ sang thai nhi. Tuy nhiên, khi bị bệnh sẽ khiến cho các bà bầu cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, thậm chí sốt cao. Do đó chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và dinh dưỡng phần nào của thai nhi.

Vì vậy, tốt nhất là phụ nữ trước khi mang thai nên đi tiêm các vaccine phòng cúm, thủy đậu, sởi, quai bị là những bệnh có thể dẫn đến mắc viêm họng. Đồng thời bổ sung thêm các chất dinh dưỡng, giữ ấm cho cơ thể để nâng cao sức đề kháng.

Là một đối tượng nhạy cảm, cho nên khi bị viêm họng cũng như các bệnh khác thì không nên tự ý dùng thuốc điều trị cho bà bầu. Việc dùng thuốc hay áp dụng các biện pháp khác cần có sự xem xét cẩn thận của các bác sĩ chuyên khoa.

7.2. Mẹ bị viêm họng có nên cho ngừng cho con bú?

Câu trả lời là không, vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ nhỏ mà viêm họng lại không lây qua đường sữa mẹ. Chỉ có một số trường hợp người mẹ bị viêm họng do vi khuẩn, virus thì có khả năng lây cho con qua đường không khí khi ho, hắt hơi hoặc mớm đồ ăn.

Do đó, khi bị viêm họng chưa phải dùng thuốc thì các bà mẹ vẫn nên cho con bú bình thường. Chú ý tránh xa bé khi ho, hắt hơi cũng như không mớm sữa hay nước cho trẻ, hạn chế thơm, hôn vào miệng con. Còn nếu phải sử dụng thuốc thì nên hỏi ý kiến bác sĩ để được chỉ định các thuốc an toàn, không ảnh hưởng đến trẻ khi bú mẹ.

7.3. Vì số sử dụng đồ lạnh lại bị viêm họng?

Khi ăn uống các thực phẩm quá lạnh sẽ khiến cho niêm mạc họng bị kích ứng, từ đó tạo điều kiện cho các yếu tố gây viêm họng khởi phát.

Trên đây là những chia sẻ về bệnh viêm họng của GenK STF đến bạn đọc. Hy vọng bài viết này sẽ có ích, cung cấp thêm điều nhiều kiến thức về sức khỏe cho các bạn.

XEM VIDEO: VTC 1 – VIỆT NAM SẢN XUẤT THÀNH CÔNG HOẠT CHẤT HỖ TRỢ NGƯỜI BỆNH UNG THƯ – GENK PLUS